W ustroju wspólności majątkowej występują trzy majątki, tj. majątek wspólny, majątek osobisty męża, majątek osobisty żony. Podmiotem praw objętych majątkiem osobistym jest wyłącznie każde z małżonków. Nie wyłącza to możliwości korzystania przez małżonków, a także pozostałych członków rodziny, z przedmiotów należących do tych mas majątkowych. W normalnie funkcjonującej rodzinie często granice pomiędzy tymi majątkami ulegają faktycznemu zatarciu.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Z kolei do majątku osobistego każdego z małżonków należą między innymi przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

A zatem, bez względu na to, czy małżonkowie są w trakcie rozwodu, czy też pozostają razem, to otrzymany przez jedno z małżonków spadek nie wchodzi w skład majątku wspólnego. Tym samym nie będzie on podlegał zaliczeniu na poczet majątku dzielonego przy lub po rozwodzie.

Zupełnie bez znaczenia pozostaje także, co wchodzi w skład owego spadku, bowiem zostanie on odziedziczony tylko przez tego z małżonków, który był spadkobiercą. Jedynym przypadkiem, gdy małżonkowie dziedziczą razem jest wskazanie ich obojga w testamencie, zapisie, poleceniu itp. Jeżeli takich rozporządzeń nie ma, wówczas udział spadkowy nie wchodzi do majątku wspólnego, bo jest majątkiem osobistym jednego z małżonków.

Przyjmuje się, że reguła powyższa ma zastosowanie także w odniesieniu do przysługującego małżonkowi zachowku. Niewątpliwie zachowek stanowi swoisty ekwiwalent udziału w spadku.

Funkcjonuje także pogląd, że przedmioty majątkowe uzyskane przez małżonka w czasie trwania wspólności majątkowej w wyniku działu spadku wchodzą do majątku osobistego także wówczas, gdy należna za nie spłata lub dopłata została uiszczona ze środków pochodzących z majątku wspólnego albo gdy z tego majątku zostały spłacone długi spadkowe, chyba że spadkodawca inaczej postanowił. Stanowisko to nie jest jednak jednolite i są orzeczenia Sądu Najwyższego prezentujące odmienny pogląd.

Joanna Chrostowska, radca prawny

Kancelaria Radcy Prawnego

Skierniewice, ul. Jagiellońska 29 lok. 410

kancelaria.chrostowska@gmail.com, joanna.chrostowska.oirpwarszawa.pl 

tel. 573 180 209