Współczesny system edukacji w Polsce, uwzględniając aktualne regulacje prawne, stawia sobie za cel stworzenie warunków do edukacji włączającej, w której każde dziecko ma szansę na rozwój i pełne uczestnictwo w życiu szkoły.

Specjalne potrzeby edukacyjne dotyczą uczniów, którzy ze względu na indywidualne cechy rozwojowe, stan zdrowia, deficyty poznawcze lub uwarunkowania środowiskowe wymagają dostosowania procesu nauczania.

Indywidualizacja procesu nauczania

Indywidualizacja oznacza dostosowanie treści, metod i tempa pracy do możliwości i ograniczeń ucznia. Przykładowo, dla ucznia z lekką niepełnosprawnością intelektualną nauczyciel może przygotować uproszczone zadania z jasnymi instrukcjami, wykorzystując metody multisensoryczne, takie jak wizualizacje czy modele przestrzenne.

Dla ucznia z dysleksją rozwojową stosowanie polisensorycznych metod, powtarzanie i korzystanie z pomocy dydaktycznych (np. map myśli, piktogramów) ułatwia przyswajanie materiału.

Uczniowie z SPE zdecydowanie lepiej reagują na metody aktywizujące, które angażują ich w proces nauki poprzez praktyczne działania i współpracę w grupach. Elementy takie jak burza mózgów, gry dydaktyczne, odgrywanie ról czy praca w parach sprzyjają integracji i motywacji. Ponadto stosowanie technik wspomagających komunikację, takich jak komunikacja alternatywna i wspomagająca (AAC), piktogramy czy tablice komunikacyjne, umożliwia uczniom z poważnymi zaburzeniami w porozumiewaniu się aktywny udział w zajęciach.

Formy wsparcia i organizacja pomocy w szkole

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna realizowana jest zarówno podczas bieżącej pracy z uczniami, jak i w ramach specjalistycznych zajęć: dydaktyczno-wyrównawczych, korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych czy rewalidacyjnych. Dla uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego opracowywany jest indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET), który precyzyjnie określa zakres, formy i metody wsparcia.

Indywidualne nauczanie organizowane jest wyłącznie dla uczniów, których stan zdrowia uniemożliwia uczęszczanie do szkoły, a zajęcia odbywają się w domu ucznia z udziałem nauczyciela.

Pomoc dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole opiera się na precyzyjnym rozpoznaniu ich indywidualnych możliwości i ograniczeń oraz na dostosowaniu procesu edukacyjnego do tych potrzeb. Systemowa organizacja wsparcia obejmuje zarówno działania profilaktyczne, jak i terapeutyczne, realizowane w ścisłej współpracy nauczycieli, specjalistów i rodziców. Wdrażanie indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych, dostosowanie wymagań oraz stosowanie zróżnicowanych metod nauczania tworzą warunki, w których każdy uczeń, niezależnie od trudności, ma szansę na rozwój i osiągnięcie sukcesów edukacyjnych.

Wyzwania stojące przed placówkami edukacyjnymi wymagają nieustannego podnoszenia kompetencji kadry, korzystania z nowoczesnych narzędzi dydaktycznych oraz systemowego wsparcia ze strony organów nadzoru i ministerstwa. Tylko takie podejście pozwoli zrealizować ideę szkoły dla wszystkich, w której równość i indywidualizacja idą w parze.